لیست سیاه FATF

امروز، 21 فوریه 2020، کارگروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF بار دیگر ایران را وارد لیست سیاه خود کرد. در بیانیه‌ای که توسط این کارگروه منتشر شد از کشورهای جهان خواسته شد تا برای مصون ماندن از خطر پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم در نقل و انتقالات مالی با ایران، «اقدامات مقابله‌ای» اتخاذ نمایند.

پیش‌تر در مطلبی تحلیلی به اختصار به تاریخچه FATF و عواقب قرار گرفتن در لیست سیاه آن اشاره کردیم.(برای مطالعه بیشتر به مقاله FATF و چالش‌‌های عدم تصویب آن در فضای اقتصادی؛ بررسی پیوستن ایران به این کارگروه مراجعه شود. ) اکنون قصد داریم به این موضوع بپردازیم که عواقب ورود به لیست سیاه FATF چه خواهد بود؟

تأثیرات اقتصادی ورود ایران به لیست سیاه FATF

ورود ایران به لیست سیاه این کارگروه عواقبی را در پی خواهد داشت که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1- قطع روابط تجاری با بسیاری از کشورها:

تمامی کشورها برای مبادله با یکدیگر تحت قوانین مالی کارگروه FATF عمل می‌کنند. درصورتی‌که کشوری وارد لیست سیاه FATF شود، بقیه کشورها باید اقدامات مقابله‌ای را علیه آنان انجام دهند. این اقدامات شامل کاهش شدید یا قطع تمامی روابط تجاری با کشور قرارگرفته در لیست سیاه است.

درحال حاضر که ایران در لیست سیاه قرار گرفته، تجارت خارجی با دیگر کشورها بیش از پیش سخت خواهد شد. حتی چندی پیش روسیه اعلام کرده بود که در صورت ورود ایران به لیست سیاه، مبادلات تجاری خود را کاهش خواهد داد.

2- افزایش ریسک مبادلات تجاری:

ورود به این لیست ریسک مبادلات را افزایش می‌دهد. در صورتی که یک شرکت با ایران مبادله‌ی تجاری داشته باشد، ممکن است مدیرعامل آن دستگیر شده و مشمول احکام بین‌المللی سنگین از جمله حبس طولانی و یا جریمه‌های سنگین گردد.

از سویی، در سطح بین‌المللی موجب بدنامی شرکت مبادله کننده شده و موجب می‌شود که کشورهای دیگر ارتباط خود را با شرکت مزبور قطع کنند.

3- سخت‌تر شدن ورود ارز به کشور:

پس از اعمال تحریم‌های شدید بانکی علیه ایران توسط آمریکا، عملاً بخش عمده‌ای از ارتباط بانک‌های ایرانی با بانک‌های خارجی قطع شد. از آن پس بود که ایران اقدام به تسویه مبادلات تجاری خود از طریق شرکت‌های دو جانبه (شرکت‌هایی که فقط بین ایران و کشور هدف ارتباط برقرار می‌کنند)، صرافی‌ها، معاملات چمدانی و... کرد.

اکنون با ورود به لیست سیاه عملاً امکان انجام مبادلات از طریق صرافی‌ها نیز به شدت سخت شده و جریان ورود ارز به کشور با مشکل مواجه خواهد شد.

4- کاهش حاشیه سود صنایع صادراتی:

با افزایش ریسک مبادله تجاری با ایران، صنایع صادراتی برای پیدا کردن خریدار محصولات خود مجبور خواهند بود تا با تخفیف بیشتری محصولات خود را عرضه نمایند. این عامل موجب خواهد شد تا حاشیه سود این شرکت‌ها کاهش یابد.

5- انتظارات تورمی:

با توجه به موارد گفته شده، انتظارات تورمی افراد (شرایطی که در آن به موجب وجود برخی اخبار، افراد انتظار دارند که تورمی رخ دهد) به شدت بالا خواهد رفت و این مسئله موجب افزایش قیمت کالاها به خصوص کالاهای مصرفی و اساسی می‌شود که در نهایت بر معیشت افراد به خصوص طبقات پایین جامعه اثر خواهد گذاشت.

6- امکان بازگشت تحریم‌های سازمان ملل:

ورود ایران به لیست سیاه FATF راه را برای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل هموار خواهد کرد. در صورتی که فشارهای آمریکا بر سازمان ملل ادامه یابد، ممکن است تحریم‌های این سازمان علیه ایران دوباره از سر گرفته شود. 

 

تأثیرات ورود ایران به لیست سیاه FATF بر بازار بورس

آنچه مشخص است بسیاری از کشورها مبادلات خود را با شرکت‌های ایرانی کاهش خواهند داد. این موضوع باعث می‌شود تا فروش صنایع صادراتی بورسی بخصوص شرکت‌هایی که به خام فروشی و یا تولید کالاهای سطوح پایین ( کالاهایی که عملیات‌های فرآوری کمتری بر آنان انجام شده) می‌پردازند، کاهش یابد.

اما پس از مدتی با اجرای شیوه‌های جدید در دور زدن تحریم‌ها و اجرای سیاست‌های تخفیفی، فروش آن‌ها دوباره افزایش پیدا خواهد کرد و از سوی دیگر پس از افزایش قیمت دلار، سود این شرکت‌ها نیز افزایش یافته و حتی ممکن است به حالت قبل بازگردد.(برای درک بهتر به آموزش سهام و صنایع دلاری مراجعه شود.)

اما اوضاع برای شرکت‌هایی که وابسته به واردات هستند متفاوت خواهد بود. ممکن است میل شرکت‌های خارجی به فروش محصول به ایران کاهش یابد. این موضوع موجب افزایش هزینه تهیه‌ی مواد اولیه تولید و یا حتی کمبود مواد اولیه می‌شود. این مسئله عاملی برای افزایش قیمت کالاها خواهد بود که در نهایت شرکت را به سود قبلی خود می‌رساند به شرط آنکه تقاضا بیش از اندازه کاهش نیابد‌.( برای درک بهتر به آموزش سهام و صنایع ریالی مراجعه شود.)

این تأثیرات تا چه میزان می‌توانند جدی باشند؟

همان‌طور که در مطلب تحلیلی قبل نیز گفته شد، تا زمانی که تحریم‌های آمریکا پابرجا باشد، بودن یا نبودن در لیست سیاه FATF تأثیر چندانی بر وضعیت اقتصادی ندارد. عمده تأثیرات ذکر شده در کوتاه مدت خود را نشان خواهند داد و پس از مدتی فشار کمتر می‌شود.

از سویی سابقه طولانی تحریم، ایران را در دور زدن تحریم‌ها بسیار باتجربه کرده و قطعاً روش‌های جدیدتری ابداع خواهد شد. آنچه که در روابط بین‌الملل اهمیت دارد، جلوگیری از بازگشت دوباره تحریم‌های سازمان ملل است. چنانچه این تحریم‌ها بازگردند، اوضاع اقتصادی ایران به شدت رو به وخامت خواهد رفت.