پس از آنکه تورم ‎نقطه به نقطه در اردیبهشت ماه سال جاری به 52 درصد رسید، روند کاهشی در پیش گرفت و اکنون با گذشت 8 ماه، این میزان به 27.8 درصد رسیده‌است. این کاهش در کنار سایر عوامل موجود همچون تنش‌های سیاسی، تضعیف تقاضا و غیره، احتمال رکود را برای سال آینده به میان آورده‌است. اما در دوران رکود کدام صنایع با افت سودآوری کمتری مواجه خواهند شد؟

در واقع رکود به زمانی تلقی می‌شود که اقتصاد برای حداقل دو دوره 3 ماهه رشد منفی داشته‌باشد. البته در ایران به علت تورم مزمن، این اتفاق معمولاً به صورت رکود تورمی ظاهر می‌شود که تبعات مخرب‌تری برای صنایع در بر دارد.

در این مطلب ابتدا از منظر کلان به بررسی احتمال رکود پیش رو و سپس به سابقه صنایع مختلف در دوران رکود اخیر خواهیم پرداخت.

عمق رکود پیش رو

بررسی تغییرات رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) در 40 سال اخیر نشان می‌دهد که ایران تا کنون 8 دوره رکودی را تجربه کرده‌است.

البته این رکودها تا قبل از دهه 80 عمدتاً از جنس شوک‌ درآمدهای نفتی و سیاست‌گذاری‌های نامناسب دولتی بوده‌است. با بهبود درآمدهای نفتی و افزایش سرمایه‌گذاری تا اواخر دهه 80، GDP ایران به اوج خود یعنی 600 میلیارد دلار رسید.

اما بعد از آن در دهه 90 به علت تحریم‌های شدید، افزایش ریسک سیستماتیک، کاهش چشمگیر سرمایه‌گذاری و در کنار آنها سیاست‌گذاری‌های نامناسب،رکود موجود رفته رفته عمیق‌تر شده و به سمت کسادی میل می‌کند که از شکاف ایجاد شده در رشد اقتصادی و تورم موجود در تصویر کاملاً نمایان است.

به طوری که GDP ایران اکنون در سطح 400 میلیارد دلار قرار گرفته‌است و کسری بودجه ساختاری دولت به میزان 20 تا 30 درصد از این GDP برآورد می‌شود. این در حالیست که دولت درپی کاهش درآمدهای نفتی‌، برای تأمین بودجه خود در حال افزایش بدهی از طریق عرضه اوراق و استقراض از بانک مرکزی و صندوق توسعه می‌باشد.

تداوم این روند تا چند سال دیگر می‌تواند با افزایش کسری بودجه به تورم‌های بزرگتر و همچنین فراگیرتر شدن رکود بیانجامد و صنایع را با کاهش جدی سودآوری مواجه نماید.

از این رو با توجه به تورم احتمالی 25 درصدی سال آینده و همچنین قدرت تقاضا، پیش‌بینی می‌شود رکودی در سطح 5 تا 8 درصد را در سال آینده شاهد باشیم که این میزان می‌تواند برای سال‌های آتی عمیق‌تر نیز بشود.

بررسی رکود سال‌های اخیر

اکنون برای بررسی اثرپذیری شرکت‌ها از رکود در سال‌های آینده، نگاهی به رکود اخیر یعنی سال‌های 93 تا 96 می اندازیم.

پس از تورم در سال‌های 91 و 92، دولت روحانی سیاست مهار تورم را در پیش گرفت به طوری که سالهای 93 تا 96 به ترتیب با تورم‌های 15، 12، 9 و 9.6 درصد همراه بودند. این ترمز قوی،اکثر شرکت‎ها را با کاهش سودآوری مواجه کرد و فضای رکودی شدیدی بر کشور حاکم نمود.

ما از بین صنایع مختلف 7 صنعت که در دوران رکود مشکل کمتری در تقاضای محصولاتشان به‌وجودمی‌آید (به علت نیاز داخلی و یا عدم مواجهه با مشکل در صادرات) را انتحاب کردیم و سودآوری 4 سهم با بیشترین ارزش بازاری را از این صنایع مورد بررسی قرار دادیم.

همانطور که مشاهده می‌شود در سالهای 93 تا 96 صنایع غذایی، دارویی، استخراج کانه‌های فلزی، لاستیک و پلاستیک کمترین افت را تجربه کرده‌اند. همچنین فرآورده‌های نفتی در سال‌های 93 و 96 با رشد چشم‌گیر سودآوری مواجه بوده‌است. با این حال صنعت فلزات اساسی طی سال‌های 94 و 95 بیشترین افت را تجربه کرده‌اند.

از طرفی تنها صنعتی که طی سالهای 93 تا 95 با رشد همراه بوده صنعت محصولات لبنی بوده‌است.

بنابراین انتظار می‌رود سال‌های آتی روندی مشابه سال‌های 93 تا 96 را شاهد باشیم. البته عوامل دیگری نیز ممکن است سودآوری شرکت‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و در محاسبه سودآوری آینده باید احتمال آنها را نیز در نظر گرفت که در گزارشات دیگری به آنها بطور مفصل پرداخته خواهد شد.