وجود درآمدهای ارزی و وابستگی صنایع بورسی نسبت به تغییرات نرخ ارز باعث شده تا برخی از سهام و صنایع به تغییرات و نوسانات نرخ ارز واکنش‌های سریع نشان دهند. این‌گونه سهام که اصطلاحاً دلاری یا صادراتی خوانده می‌شوند، موضوع بررسی این مطلب هستند.

در این مطلب وابستگی صنایع بازار بورس نسبت به تغییرات نرخ ارز را بررسی می‌کنیم و به معرفی سهام دلار محور می‌پردازیم.

نرخ ارز و بازار بورس

یکی از اصلی‌ترین پارامترها برای بررسی ثبات اقتصادی و سطح سلامت اقتصاد کشور نرخ ارز است، به طوری که نوسانات نرخ ارز، اکثر بخش‌های اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین این بخش‌ها بازار سرمایه است. با بررسی چارت شاخص بورس و نرخ ارز می‌توان به همبستگی بین این دو پارامتر پی برد. این همبستگی با پیش‌گامی نرخ ارز شکل گرفته است. شکل زیر همبستگی بین شاخص کل و قیمت دلار را نشان می‌دهد.

هنگامی که افزایش قیمت‌ها در پیش باشد (که عمدتاً به دلیل افزایش نقدینگی کشور رخ می‌دهد)، بازار ارز همچون شاخصی با جذب نقدینگی این اتفاق را با صعود خود منعکس می‌کند. با کمی اختلاف زمانی، بورس و سایر بازارهای سرمایه‌گذاری همچون مسکن، این اتفاق را منعکس می‌کنند. در این برهه‌ی زمانی به علت مثبت شدن روند کلی بازار سرمایه، تقاضا برای خرید سهام شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند تا جایی که ممکن است رشد بورس از دلار نیز پیشی بگیرد.

تأثیر نرخ ارز بر صنایع مختلف

برای آن‌ که میزان تغییرات هر صنعت و سهم را شناسایی کنیم، باید میزان وابستگی آن‌ها به نرخ ارز را بسنجیم. به طور کلی می‌توانیم صنایع را به دو بخش زیر طبقه‌بندی کنیم:

1) صنایع ریال محور

صنایع ریال محور، صنایعی هستند که قیمت‌گذاری محصولات آن‌ها براساس قوانین داخلی صورت می‌گیرد و تغییرات نرخ ارز تأثیر زیادی بر سودآوری این شرکت‌ها ندارد.

معمولاً مواد اولیه و هزینه‌های این‌ شرکت‌ها براساس نرخ دلار انجام می‌شود؛ بنابراین احتمال کاهش حاشیه‌ی سود در آن‌ها وجود دارد و حتی ممکن است زیان‌ده شوند. معمولاً کاهش نرخ ارز بر این صنایع تأثیرات مثبتی می‌گذارد به طوری که معمولاً شاهد افزایش سودآوری در این شرکت‌ها هستیم. از صنایع ریال‌محور می‌توان به صنعت خودرو اشاره کرد. البته صنایع ریالی همواره با کاهش نرخ ارز سودآوری ندارند، بلکه گاهی ممکن است با افزایش نرخ ارز روند سودسازی را طی کنند. معمولاً با افزایش نرخ ارز، صنایع ریال محور در 6 ماه تا 1 سال بعد با رشد قیمتی همراه می‌شوند.

2) صنایع دلار محور

صنایع دلار محور صنایعی هستند که سودآوری آن‌ها به صورت مستقیم به نرخ ارز وابسته است. این صنایع معمولاً صادراتی هستند و حتی به آن‌ها صنایع صادرات محور نیز گفته می‌شود. شرکت‌هایی که صادرات انجام می‌دهند به صورت مستقیم با فروش محصول خود و دریافت ارز، سود کسب می‌کنند. اگرچه برخی از شرکت‌ها صادرات انجام نمی‌دهند و محصول آن‌ها در داخل کشور به فروش می‌رسد، اما قیمت فروش محصول به قیمت آن در خارج از کشور وابسته است؛ بنابراین افزایش نرخ ارز، منجر به تغییر قیمت آن می‌شود.

رشد نرخ ارز بر کدام صنایع و سهام بیشترین تأثیر مثبت را دارد؟

برای پاسخ دقیق به این سؤال باید تغییرات موارد زیر را در مواجهه با افزایش نرخ ارز در نظر بگیریم:

• قیمت محصولات

بدیهی است که با افزایش قیمت محصول هر شرکت، سودآوری آن افزایش می‌یابد. اگر فروش محصولات شرکت به نرخ ارز وابسته باشد مقدار سودآوری آن نیز بیشتر می‌شود.

• هزینه‌های عملیاتی

هزینه‌های عملیاتی شامل حقوق کارکنان، مالیات بر درآمد، تبلیغات شرکت و چنین هزینه‌هایی که برای مخارج شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولاً هزینه‌های عملیاتی، حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش می‌دهد؛ بنابراین اگر با افزایش نرخ دلار این هزینه‌ها نیز افزایش یابد، به ضرر سودآوری این شرکت خواهد بود.

در جدول زیر به بررسی تاثیر تغییر نرخ ارز بر تغییر هزینه‌های عملیاتی و قیمت محصولات صنایع مختلف پرداخته شده است:

چگونه سهام دلار محور را شناسایی کنیم؟

برای انتخاب سهم باید فروش محصولات و هزینه‌های عملیاتی را در بهترین حالت در نظر گرفت؛ یعنی زمانی که:

• قیمت فروش محصولات بر اساس نرخ ارز تعیین شود
• هزینه‌های عملیاتی شرکت بر اساس ریال محاسبه ‌شود
• با افزایش نرخ ارز، هزینه‌ها تغییر زیادی نکند.

همچنین باید توجه داشت که شرکت بدهی‌ ارزی نداشته باشد. در جدول زیر به بررسی سهام دلار محوری که بدهی ارزی ندارند پرداختیم:

جمع‌بندی

یکی از دلایل همبسگی بازار سرمایه و نرخ ارز وجود شرایط تورمی در جامعه است. در واقع رشد نرخ ارز باعث ایجاد تورم شده و همین موضوع زمینه‌ساز رشد قیمت سهم‌ها در بازار سرمایه می‌شود. در این مطلب شرایط لازم برای تشخیص سهام و صنایع دلاری و ریالی بررسی شد. با تخصیص به موقع سبد خود بین این موارد، می‌توان بیشترین سود را کسب نمود.