تداوم درخشش کامودیتی‌ها

وقوع بحران در اوکراین و به‌‌دنبال آن خروج شرکت‌های بزرگ از روسیه، عقب‌نشینی نهادهای تامین مالی از معاملات با کشور روسیه و همین طور دشوار‌ شدن حمل‌ونقل دریایی و کانتینری به‌دلیل عدم بارگیری کشتی‌ها از بنادر روسیه و اوکراین سبب شدند تا اغلب کامودیتی‌ها در ماه میلادی مارس به‌رشد قیمتی خود ادامه دهند. افزایش قیمت حامل‌های انرژی نیز در این ماه ادامه داشت و همین موضوع سبب افزایش بهای تمام شده و ایجاد تورم فشار هزینه در اغلب کامودیتی‌ها گردید. این وضعیت آشفته در بازارهای جهانی در حالی رقم می‌خورد که ذخایر نفت و فلزات جهانی به پایین‌ترین سطح خود در طی سال‌های اخیر رسیده است.

در این مقاله به بررسی تغییرات قیمت کامودیتی‌ها و وضعیت آن‌ها در ماه مارس خواهیم پرداخت.

شاخص قیمت کامودیتی بلومبرگ

شاخص  BCOM(Bloomberg Commodity Index) که از آن به‌عنوان شاخص ترکیبی کامودیتی بلومبرگ نیز یاد می‌شود یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار کالایی و کامودیتی‌ها است که شامل سبدی از 23 قلم کامودیتی مختلف از جمله (طلا،نقره،مس،نفت،گاز طبیعی و...) می‌باشد.

این شاخص در انتهای ماه مارس با رسیدن به سطح 623واحدی همچنان در بالاترین سطح تاریخی خود قرار داشته و روند صعودی آن نیز در این ماه همچنان تداوم داشته است. آتش جنگ میان روسیه و اوکراین به بازار کامودیتی‎‌ها نیز سرایت کرده و به این ترتیب، احتمال طولانی شدن این جنگ به رکوردشکنی قیمتی در بخش قابل‌توجهی از کالاهای پایه شامل محصولات گروه انرژی، فلزات گران‌بها، فلزات اساسی و صنعتی و محصولات غذایی در روزهای ابتدایی ماه مارس منجر شد. بروز این جنگ با احتمال امکان ایجاد اختلالات در زنجیره تامین، افزایش نرخ انرژی، کاهش موجودی انواع کامودیتی‌ها، تورم جهانی ناشی از این جنگ و... سیگنالی در جهت رشد قیمتی به اغلب کامودیتی‌ها صادر کرد.

تداوم رشد قیمتی کامودیتی‌های گروه انرژی

نوسانات بازار نفت در این ماه در شدیدترین حالت خود قرار داشت. نفت در این ماه به عدد 140 دلار در هر بشکه نیز رسید که با این لحاظ تنها 8 دلار با اوج تاریخی خود فاصله داشت. این موضوع ناشی از نااطمینانی عظیمی است که در مورد جنگ میان روسیه و اوکراین، تحریم‌های اعمال شده بر نفت و اقتصاد مسکو، مذاکرات هسته‌ای ایران و کمبود عرضه و تقاضای بالای موجود در بازار نفت وجود دارد است.

در ادامه نمودار بازدهی محصولات نفت و انرژی را در یک ماه اخیر مشاهده می‌کنید.

در این ماه، زغال سنگ با افت 11.7درصدی بیشترین کاهش قیمت و گاز طبیعی با رشد 28درصدی بیشترین افزایش قیمت را در این گروه از کامودیتی‌ها به خود اختصاص دادند.

عوامل موثر بر نوسانات قیمت نفت

عوامل متعددی باعث نوسانات شدید قیمت نفت در ماه مارس شدند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1) رسیدن ذخایر نفت تجاری به پایین‌ترین سطح خود از سال 2014 طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)

2) تحریم واردات نفت و فرآورده‌های نفتی و گازی روسیه توسط آمریکا و انگلستان

3) بلاتکلیف ماندن مذاکرات برجام به‌دنبال درخواست روسیه برای ارائه تضمین از جانب آمریکا برای تداوم روابط مسکو تهران پس از احیای مجدد برجام

4) عدم تغییر سیاست‌های اوپک پلاس در میزان سطح تولیدات خود (تداوم سیاست افزایش روزانه 400هزاربشکه‌ای در طی ماه‌های آتی)

5) مسدود شدن خط لوله CPC که حدود 1.2درصد از نفت جهان را از طریق قزاقستان راهی بازار جهانی می‌کند.

6) حمله نیروهای انصار الله یمن به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان

در این میان برخی عوامل نیز وجود دارند که باعث کاهش قیمت نفت شدند و یا در صورت عملیاتی شدن در ماه‌های آینده می‌توانند منجر به توقف رشد و حتی کاهش قیمت نفت شوند که عبارتند از:

1) مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین و احتمال دستیابی به توافقی برای پایان جنگ

2) مذاکرات میان آمریکا و ونزوئلا در مورد امکان رفع تحریم‌های نفتی علیه این کشور

3) قرنطینه شهر شانگهای چین و کاهش میزان تقاضا در پر مصرف‌ترین کشور جهان

4) احتمال شکل‌گیری توافق میان آمریکا و ایران و افزایش عرضه در بازارهای جهانی

تداوم رکوردشکنی‌های گاز طبیعی

قیمت گاز در این ماه یک رکورد تاریخی را شکست و به قیمت 2200 دلار در هر مترمکعب رسید. کارشناسان دلیل اصلی این افزایش قیمت گاز در اروپا را آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین و تحریم‌های شدید علیه مسکو عنوان کرده‌اند. روسیه حدود 40درصد از گاز طبیعی اروپا را تامین می‌کند.

از جمله عوامل دیگر، موثر بر نوسانات قیمت گاز می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1) تهدید روسیه برای قطع جریان انتقال گاز به اروپا در صورت اعمال تحریم‌هایی بر صادرات نفت این کشور

2) تنظیم قرارداد بلندمدت خرید گاز قطر توسط آلمان

3) توافق آمریکا و اتحادیه اروپا بر سر تجارت گاز طبیعی مایع (LNG)

4) درخواست کرملین برای بازپرداخت پول نفت و گاز صادراتی روسیه با استفاده از روبل

قیمت بنزین هم در این ماه برای اولین بار از سال 2008 از 4 دلار در هر گالن فراتر رفت که کاهش ذخایر بنزین در آمریکا و تحریم واردات نفت روسیه از دلایل اصلی این افزایش قیمت بودند.

رکوردشکنی کامودیتی‌های گروه فلزات اساسی با آتش جنگ

گروه فلزات اساسی در ماه مارس با رکوردشکنی و شکست سطح تاریخی بلندمدت خود عملکرد بسیار خوبی را به ثبت رساندند. عامل اصلی این رشد قیمت، اختلال در روند زنجیره تامین این فلزات می‌باشد. رشد قیمت‌ انرژی و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل در کنار تحریم‌های اعمال شده بر علیه کشور روسیه به‌عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان فلزات در جهان از جمله عوامل اصلی رشد قیمتی گروه فلزات در ماه مورد اشاره بود.

در ادامه نمودار بازدهی گروه فلزات را در یک ماه اخیر مشاهده می‌کنید.

نیکل با رشد 25.6درصدی بیشترین رشد و قلع با افت 7.2درصدی بیشترین میزان کاهش را در این گروه در ماه مر از آن خود کردند.

شکست سطوح تاریخی روی و نیکل!

روی با رسیدن به سطح قیمتی 4591دلاری در این ماه توانست رکورد تاریخی قیمت خود را در شانزده سال اخیر بشکند. رشد قیمت انرژی سبب کاهش میزان تولید در اروپا شده و همین موضوع قیمت روی جهانی را افزایش داده است. موجودی انبارهای روی در کشور چین افزایشی بوده است؛ اما این موجودی به‌دلیل وجود آربیتراژ قیمتی میان انبارهای کالایی بورس دالیان و لندن در حال تخلیه به‌سمت بنادر اروپایی است.

نیکل که عمده مصرف آن در باتری‌های خودروهای الکتریکی و فولاد ضدزنگ صورت می‌گیرد در این ماه به رکورد قیمتی 100هزاردلاری دست یافت. علت اصلی این رشد قیمت در این فلز، تحریم‌های اعمال شده از سمت کشورهای غربی به کشور روسیه است که همین موضوع منجر به کاهش میزان صادرات این کشور شد. (روسیه سهم 10درصدی در تجارت جهانی این فلز دارا است)

تا پایان فوریه 2022 ذخایر مس نگهداری شده در بورس‌های اصلی فلزات (SHFE، COMEX، LME) با افزایش 104هزارتنی به 296 هزار تن رسید که ناشی از افزایش میزان حجم انبارهای بورس کالایی شانگهای چین می‌باشد. کاهش تولید مس در کشور شیلی به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده این فلز در جهان و همین طور کاهش در موجودی انبارهای مس در بورس فلزات لندن به‌دلیل اضای تقاضای آتی، شرایط صعود این فلز در آینده افزوده است و باعث افزایش قیمت مس در این ماه گردید.

روسیه سهم 4درصدی در حجم صادرات مس جهانی دارد و در صورتی که مس تولید شده توسط روسیه به بازارهای جهانی تزریق نشود پیش‌بینی پایان موجودی انبارهای مس دنیا تا ماه دسامبر سال جاری وجود دارد. رشد قیمت انرژی و حمل‌ونقل دریایی بر هزینه‌های تولیدوفروش مس در دنیا موثر بوده و عامل افزایش قیمت‌ها است.

آلومینیم و شکست سقف تاریخی

آلومینیم در ماه مارس با دستیابی به سطح قیمتی 3,966دلاری به بالاترین قیمت تاریخی خود رسید. روسیه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آلومینیم در سطح جهان است و سهم 6درصدی از تولید این فلز را در اختیار دارد. تحریم‌های جدید اعمال شده علیه این کشور عملا سبب توقف عرضه‌ها از سمت این کشور خواهد شد. اعمال این تحریم‌ها در کنار رشد هزینه‌های انرژی و تعطیلی تعدادی از واحدهای تولیدی در ماه‌های اخیر سبب شد آلمینیم در این ماه به بالاترین قیمت تاریخی خود دست یابد؛ اما در ادامه با توجه به کاهش سطح تنش میان طرفین درگیر و وقوع مذاکرات میان روسیه و اوکراین مقدار زیادی از رشد خود را پس گرفت و با حدود 1درصد رشد نسبت به ماه گذشته به کار خود پایان داد.

از جمله عوامل دیگر رشد قیمت این کالا می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

1) توقف تولید پالایشگاه آلومینا، (ماده اولیه تولید آلومینیم) واقع شده در اوکراین

2) کاهش میزان تولید آلومینیم در کشور چین به‌دلیل کمبود برق و قرنطینه‌های جدید اعمال شده به‌علت شیوع کرونا

3) ممنوعیت صادرات آلومینای استرالیا به روسیه

جریانات ریسک‌گریزی بالا در بازارهای جهانی و طلا

ترس از رکود تورمی ناشی از جنگ موجب افزایش قیمت طلا در ماه مارس گردید. قیمت طلا در ماه مارس تا محدوده سقف تاریخی خود یعنی 2,070 دلار نیز رشد کرد. این در حالی است که فدرال رزرو آمریکا در این ماه نرخ بهره را یک پله افزایش داده و از 0.25درصد به 0.5درصد رساند و طبق پیش‌بینی‌ها ممکن است تا پایان سال میلادی شش‌بار دیگر نیز نرخ بهره را افزایش دهد. همین امر ارزش دلار آمریکا را بالا برده و منجر به ایجاد فشار بر قیمت طلا در ادامه شد. به‌طوری که طلا با قیمت 1937 دلار ماه مارس کار خود را به پایان رساند.

در نمودار زیر بازدهی فلزات گران‌بها در ماه گذشته را مشاهده می‌کنید.

در فلزات گران‌بها طلا با ثبت رشد 1.6درصدی بیشترین میزان رشد و پالادیوم با افت 9.2درصدی بیشترین میزان افت را از آن خود کردند .

تنش‌های ژئوپلتیکی، تورم و نرخ بهره همچنان محرک‌های افزایشی طلا هستند. چشم‌انداز فدرال رزرو در رابطه با تورم و سیاست‌های پولی آتی می‌تواند بازارهای جهانی و از جمله طلا را با نوسانات بالایی همراه کند.

از دیگر عوامل موثر بر قیمت طلا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1) افزایش میزان تقاضا باتوجه به افزایش میزان ذخایر صندوق‌های دارایی پایه طلا

2) کاهش تنش‌ها و افزایش احتمال توافق میان روسیه و اوکراین

رشد دسته‌جمعی کامودیتی‌های گروه پتروشیمی در ماه مارس

محصولات پتروشیمی به‌عنوان محصولات پایین‌دست صنعت نفت، همبستگی بالایی با تغییرات قیمتی نفت در بازار جهانی دارند. در ماه مارس به‌دلیل نوسانات شدید و رشد قیمت نفت تمامی این محصولات با رشد قیمتی مواجه شدند. در این گروه PVC (پلی وینیل کلراید) با 1درصد رشد، کمترین میزان رشد قیمتی را در این ماه از آن خود کرد. اوره نیز با ثبت رشد 38درصدی، لقب بیشترین میزان افزایش قیمت را در طی ماه مارس از آن خود کرد.

تداوم درخشش اوره جهانی

روسیه به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده اوره در سطح جهان با اعمال عوارض صادراتی سبب رشد قیمت قابل‌تامل گروه کوهای شیمیایی به‌خصوص اوره شد. البته این موضوع سبب تشدید اختلال زنجیره غذایی نیز می‌شود که باید به آن توجه داشت. قراردادهای آتی اوره با ثبت قیمت‌های بیش از 1,000دلاری، نشان داند که روند کلی این محصول همچنان صعودی است.

از جمله عوامل موثر بر رشد قیمت اوره در این ماه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1) توقف صادرات کود شیمیایی توسط تولیدکنندگان روسی و تامین نیاز داخلی به درخواست وزارت صنایع و تجارت این کشور

2) جهش قیمتی گاز و زغال‌سنگ (به‌عنوان مواد اولیه تولید اوره)

با توجه به رشد قیمت زغال‌سنگ و همین طور مناسب بودن وضعیت تقاضا در چین، متانول نیز رشد قیمت 9درصدی را در این ماه تجربه کرد. افزایش قیمت نفت خام و نوسانات ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین از دلایل دیگر افزایش قیمت در این ماه هستند.

تغییرات قیمتی دیگر محصولات مهم پتروشیمی را در تصویر زیر می‌بینید.

جمع‌بندی

آژانس بین‌المللی انرژی به‌علت وقوع جنگ در اوکراین زنگ‌های هشدار درباره بحران انرژی جهانی را به صدا درآورده است و رشد قیمت کامودیتی‌ها بدون شک در آینده بر تورم در اقتصادهای بزرگ تاثیرگذار خواهد بود. با توجه به تخریب بسیاری از زیرساخت‌ها در کشور اوکراین و همین‌ طور تحریم‌های متعدد روسیه و احتمال ادامه اختلال در روند صادرات بسیاری از کامودیتی‌ها در ماه‌های آتی احتمالا قیمت‌ها در ادامه سال به‌راحتی پایین نیامده و تا زمانی که سمت عرضه مختل باشد و تقاضا نیز کاهش نیابد شاهد رشد بیشتر و یا ثبات کامودیتی‌ها در قیمت‌های فعلی خواهیم بود.