در مطلب بازارهای مالی چیست به توضیح کلی در مورد این بازارها پرداخته شد. اکنون به تعریف انواع بازارهای مالی پرداخته و هر یک از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بازارهای مالی بر پایه معیارهای متفاوتی تقسیم می‌شوند:
بازارهای مالی بر اساس دارایی، سه دسته‌اند:
بازاری که در آن سهام شرکت‌ها دادوستد می‌شود.
سهم، قسمتی از سرمایه شرکتی است که مشخص می‌کند میزان تعهد و منافع و مشارکت صاحب شرکت چه مقدار است. سهام انواع متفاوتی دارد که به شرح زیر هستند:
سهامی است که متعلق به شخص معینی است و اسم صاحب سهم در دفتر ثبت آن شرکت و ورقه سهام ثبت خواهد شد.
سهامی است که برخلاف سهام بانام، اسمی از مالک سهام در آن بیان نمی‌شود و به‌صورت وجه حامل ثبت و تنظیم می‌شود و نقل‌وانتقال این نوع سهام آسان است.
سهامی است که نسبت به سهام بانام و بی‌نام برتری دارد و زمانی که شرکت به افزایش سرمایه نیاز داشته باشد و کسی مسئولیت خرید سهام را بر عهده نگیرد و یا شرکت بخواهد از افراد بااعتبار استفاده کند، سهام ممتاز آن شرکت منتشر می‌شود.
در واقع سهامی که مزایای قانونی بیشتری نسبت به دیگر سهام شرکت داشته باشد را سهام ممتاز می‌گویند.
این سهام بدون سررسید است و سهامداران ممتاز، حق مالکیت دارند و دارندگان این سهام در دریافت سود، حق تقدم دارند. پرداخت سود سهام ممتاز، قبل از سهام عادی است.
افرادی که ایده ایجاد استارت آپ دارند و با مشکل کمبود سرمایه مواجه هستند، با انتشار سهام ممتاز در استارت آپ، می‌توانند سرمایه موردنیاز خود را جذب کنند.
اوراق بدهی دارای خصوصیاتی است که با توجه به آن خصوصیات فروخته می‌شوند و عبارتند از:
اوراق بدهی در بازار فرابورس و تحت نمادهای اخزا خریدوفروش می‌شوند. (برای مطالعه بیشتر درباره اوراق اخزا می‌توانید به مقاله آشنایی با بازار و انواع اوراق مراجعه کنید؛ همچنین برای دریافت اخبار پیرامون اخزا می‌توانید به سایت سخاب مراجعه کنید.)
بازاری است که در آن، اوراق مختلف شامل اسناد خزانه دولتی و اوراق قرضه دولتی مبادله می‌شوند. هدف بازار بدهی، ایجاد سیستمی برای تأمین مالی مخارج کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت بخش دولتی و خصوصی است.
بخش اصلی بازار بدهی، تعیین غیردستوری نرخ بهره بازار است، به‌گونه‌ای که تشکیل دهنده سود آینده‌ی عرضه و تقاضا برای اوراق بلندمدت و تعیین نرخ سود واقعی است.
اما این اصل در ایران صادق نیست و نرخ سود توسط بانک مرکزی و بازار پول تعیین می‌گردد. دلیل آن نیز تأثیر کم بازار بدهی است. از طرف دیگر بازار بدهی، جریان نقدینگی مخرب بین بازارهای ارز، مسکن و طلا را جمع‌آوری می‌کند.
شخصی که اوراق بدهی خریداری می‌کند، نسبت به افرادی که سهام یک شرکت در بورس را خریداری می‌کنند ریسک کمتری را متحمل می‌شود.
بازاری است برای معاملاتی که مبنای آن، ابزارهایی با دارایی‌های مالی است که از انواع آن به اختیار معامله و قرارداد آتی می‌توان اشاره کرد.
بازار مشتقه از بازارهای پایه‌ای مانند کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه تشکیل می‌گردد که هنگام معامله اصل دارایی جابه‌جا نمی‌شود و تغییر قیمت آن ناشی از قیمت انتظاری کالای مورد نظر در بازار پایه است.
در بازارهای مالی جهانی اکثر سرمایه‌گذاران خرد، برای کسب بازده معقول از ابزار مشتقه مربوط به سهام استفاده می‌کنند.
ابزار مشتقه 4 گروه هستند:
قراردادی است که دو طرف معامله تعهد می‌دهند که در تاریخ معین، کالایی با قیمت مشخص را که توافق کرده‌اند مبادله کنند. از جمله معاملاتی که به‌صورت قرارداد سلف انجام می‌گیرد، نفت خام است.
در این قرارداد معامله‌گران متعهد می‌شوند معامله‌ای در آینده انجام گیرد که کالا را در تاریخ سررسید و با قیمت معین به یکدیگر منتقل کنند.
این نوع قرارداد توافقی است بین دو شرکت برای معاوضه جریانات نقدی در آینده که تاریخ و چگونگی معاوضه جریانات نقدی در آن معین می‌شود.
قراردادی است دوطرفه بین خریدار و فروشنده که خریدار حق دارد مقدار معینی از دارایی را با قیمت مشخص و در زمان مشخص خریدوفروش کند.
قراردادهای آتی در دو بازار مختلف بورس و بازار خارج از بورس، مورد معامله قرار می‌گیرند.
بازار آتی کالا: بازاری است که در مکانی معین به عرضه و تقاضا و تعیین قیمت‌های سهام عرضه‌شده، می‌پردازد. قراردادها به طور استاندارد و قانونمند هستند و قیمت‌ها برای همه یکسان است. قراردادها دارای شرایط و ویژگی‌های یکسان هستند و در بورس‌های مرتبط با اختیار معامله و یا بورس‌های مرتبط با قرارداد آتی معامله می‌شوند.
بازار خارج از بورس: بازارهایی که به صورت شبکه‌ای مبنی بر ارتباط تلفنی و رایانه‌ای هستند. از مزایای این بازار می‌توان به عرضه تسهیلات بیشتر در بازار معاملات آن اشاره کرد، چون شرایط این قرارداد را بورس تعیین نمی‌کند. (این بازار در دسته بازار مالی براساس ساختار سازمانی قرار می‌گیرد.)
در این بازار اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می‌شوند. فروشنده اوراق بهادار، همان نشردهنده اوراق بهادار است. در واقع واگذاری اوراق بهادار و در مقابل آن تأمین مالی موردنیاز شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، از ویژگی‌های بازار دست‌اول است.
اوراق پس از عرضه در بازار اولیه، در بازار ثانویه قابلیت دادوستد به خود می‌گیرند. این بازار به دلیل افزایش قابلیت نقدشوندگی اوراق در بازار دست‌اول، به وجود می‌آید. دادوستد در این بازار بدون محدودیت است، به همین دلیل با جابه‌جا شدن ابزارهای مالی در این بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد می‌شود.
یکی از انواع آن بازار خارج از بورس است که به شرح آن پرداختیم.
بازارهای دیگر این دسته‌بندی، بازارهای حراج و بازارهای واسطه هستند.
در این بازار خریداران و فروشندگان به طور مستقیم معامله می‌کنند و معامله زمانی صورت می‌گیرد که بالاترین قیمتی که برای خرید سهم پیشنهاد شده، با پایین‌ترین قیمت که توسط فروشنده سهام تعیین‌شده، برابر باشد.
شامل سازمان‌هايى است که کالاها و خدمات را به منظور فروش مجدد و تحصيل سود خريدارى مى‌کنند.
بازارهای مالی از مهم‌ترین ابزارهای اقتصادی هرکشور به شمار می‌روند. در این مطلب سعی شد تا اشاره‌ای گذرا به هر کدام از آن‌ها داشته باشیم.
از کارکردهای این بازارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می‌شود که به مقاله بازارهای مالی و انواع آن؛ ابزارهای متداول بازار پول و سرمایه کدام‌اند؟ مراجعه کنید.
برای آشنایی بیشتر با تمام بازارهای مالی کشور می‌توانید دوره آموزشی رایگان آموزش همگانی سرمایه‌گذاری و برای آشنایی بیشتر با بازار بورس می‌توانید دوره آموزشی رایگان دوره آشنایی با بازار بورس را مشاهده کنید.
نظرات