درمقالات گذشته در قدم‌های اول و دوم به موضوعات روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس و پاسخ به سوالات در رابطه با چرا سرمایه‌گذاری در بورس؟پرداختیم. در این مقاله سعی داریم به آموزش کامل قوانین بورس

ساعت كاري بازار بورس  

بازار بورس تهران در روزهاى شنبه تا چهارشنبه از ساعات ٩ تا  ١٢ ظهر براى خريد و فروش سهام باز بوده و در اين زمان فعالان بازار به خريد و فروش سهام مى‌پردازند.

عرضه و تقاضا 

مكانيزم خريد و فروش در بازار بورس به اين شكل است كه عده اى به عنوان خريدار با قيمت‌هاى مختلف درخواست خريد مى‌دهند و افرادى هم به عنوان فروشنده با قيمت‌هاى مختلف درخواست فروش مى‌دهند. در اين ميان زمانى كه قيمت‌هاى خريد و فروش با يكديگر برابر شد مانند ساير بازارهاى ديگر , معامله انجام مى‌شود. جدول زير نشانگر تقاضا و عرضه يكى از سهم‌هاست: 

                                              فروش                                                                      خريد

        تعداد                  حجم                       قيمت                    قيمت                       حجم                    تعداد

١                ٢,٠٢٠                       ١,٥٩٩                  ١,٦٠٠                  ٥,٠٠٠                        ١

١                ٢٦,٠٠٠                     ١,٥٩٦                  ١,٦٠٥                  ٣,٢٥٠                        ١

١                ٣٠,٠٠٠                     ١,٥٩٥                  ١,٦٠٦                  ١٠,٠٠٠                      ١

در اين جدول كه در اغلب سايت‌هاى مربوط به گزارش لحظه به لحظه بورس با آن روبرو مى‌شويم با اصطلاحات تعداد ، حجم و قيمت مواجه مى‌شويم. 

• تعداد: برابر است با تعداد افرادى كه اقدام به خريد يا فروش سهم خود كرده اند كه در اين جدول در همه موارد برابر يك است.

• حجم: برابر است تعداد سهمی كه در يك قيمت مشخص به خريد يا فروش گذاشته شده است. مثلا در اين نمونه در قسمت فروش يك نفر تعداد پنج هزار سهم را با قيمت ١٦٠ تومان به فروش گذاشته است.

ميزان تغييرات قيمت روزانه سهام 

هر سهم در يك روز مى تواند به ميزان 5 درصد مثبت و 5 درصد منفى تغيير قيمت پيدا كند. در ابتداى هر روز قيمت سهم با توجه به تغييرات قيمت‌هاى ديروز تعيين شده است يعنى قيمت شروع يك سهم در روز برابر با قيمت  پايانى سهم در روز گذشته آن است. لذا تنها تقاضاها و عرضه‌هايى مجازند كه به معامله تبديل شوند كه در دامنه 5 درصد مثبت و منفى اين قيمت ابتداى روز باشند. در غير اينصورت معامله انجام نخواهد شد. 

• براى مثال اگر قيمت پايانى سهم در روز گذشته برابر با ١٠٠ تومان باشد ، در روز جديد تمامى معاملات بايد مابين ٩٦ تومان تا ١٠٤ تومان باشند تا براى انجام شدن مجاز باشد.در واقع اگر كسى در اين روز به ميزانى كمتر از ٩٦ تومان يا بيشتر از ١٠٤ تومان درخواست خريد يا فروش صادر كند, چنين درخواستى در اين روز به هيچ وجه انجام نمى‌شود. 

روش تعيين قيمت پاياني هر روز 

• میانگین وزنی
• حجم مبنا

• میانگین وزنی: قيمت پايانى هر روز سهم با استفاده از ميانگين وزنى قيمت ها محاسبه مى شود. براى مثال اگر در يك روز تعداد ١٠٠٠ سهم با قيمت ٤٠٠ تومان ، ٥٠٠ سهم با قيمت ٣٩٠ تومان و ٦٠٠ سهم با قيمت ٤٠٥ تومان معامله شود قيمت پايانى سهم به شكل زير محاسبه مى شود : 

• ١٠٠٠*٤٠٠+٥٠٠*٣٩٠+٦٠٠*٤٠٥
• =٣٩٩
• ١٠٠٠+٥٠٠+٦٠٠

البته اين مقدار براى زمانى است كه حجم معاملات روز بيشتر از مقدار حجم مبنا باشد. 

حجم مبنا و حداكثر و حداقل قيمت 

براى اينكه قيمت پايانى يك سهم به ميزان حداقل يا حداكثر قيمت يك روز برسد تنها ميانگين وزنى در آن تاثيرگذار نبوده و بايد سهم به ميزان حجم مبنا در آن روز معامله شده باشد. 

در سال ٨٢ با توجه به افزايش شديد قيمت سهام مديريت بورس تصميم گرفت تا مانع از تغييرات تصنعى قيمت ها شود. لذا كارشناسان روش حجم مبنا را براى اين مشكل انتخاب كردند. 

• حجم مبنا : برابر است با تعداد اوراق بهادارى كه بايد در يك روز معامله شود تا كل درصد تغيير قيمت آن روز در تعيين قيمت روز بعد ملاك باشد. ميزان حجم مبنا هم اكنون برابر با هشت ده هزارم تعداد سهام شركت است.  

در واقع در محاسبه قيمت پايانى در مثال بالا , اگر ميزان معاملات كمتر از حجم مبنا مى بود ميزان تغيير قيمت نسبت به روز قبل با استفاده از يك ضريب , كمتر از ميزان محاسبه شده مى شد. 

صف خريد و فروش 

يكى از اصطلاحاتى كه در خريد و فروش سهام در بعضى موارد با آن روبرو می‌شويم ايجاد صف‌هاى خريد يا فروش است. 

• صف هاى خريد: هنگامى ايجاد مى شوند كه براى مثال تعداد زيادى از افراد به خريد يك سهم در بيشترين قيمت آن اقدام مى كنند اما فروشنده اى وجود ندارد يا تعداد فروشنده ها نسبت به خريداران بسيار كمتر است. 

• صف هاى فروش: نيز هنگامى ايجاد مى شوند كه تعداد زيادى از افراد به فروش يك سهم در كمترين قيمت آن اقدام مى كنند اما خريدارى وجود ندارد يا تعداد خريداران نسبت به فروشندگان بسيار كمتر است. 

                                 فروش                                                                      خريد

         تعداد           حجم             قيمت                 قيمت                                حجم                            تعداد

١٨٦             ٦,٦٦٢,٨٤٧                               ٣,٣٩٦                   ٠                   ٠                 ٠

٣                 ١٣,٨٤٤                                      ٣,٣٩٢                   ٠                   ٠                 ٠

٢                  ٢٩٨                                           ٣,٣٨٨                   ٠                   ٠                 ٠

در هفته هاى آينده با ادامه قوانين بازار بورس در خدمت شما هستيم. 

پس منتظر ما باشيد با قدم بعدي در هفته آينده .... 

ابتدا شخصيت خود را در سرمايه گذاري بشناسيد و سپس بر اساس آن   

اقدام به خريد و فروش كنيد.            بنجامين گراهام