تداوم کسری بودجه و رشد نقدینگی، مهم‌ترین سیگنال دولت به بازار سرمایه در سال آینده است. در شرایط فعلی یکی از مهم‌ترین عوامل اصلی تورم رشد نقدینگی است. تا زمانی که دولت و بانک مرکزی کنترلی بر تورم و رشد نقدینگی نداشته باشند، بازار سرمایه کماکان بازار جذابی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود.

در این مقاله سعی داریم نیم‌نگاهی به کسری بودجه سال آینده و قوانین جدید دولت در خصوص بازارهای موازی بیاندازیم. علاوه ‌بر این به چگونگی عملکرد دولت برای جبران کسری بودجه از محل بازار سرمایه اشاره خواهیم کرد.

تداوم کسری بودجه در سال ۱۴۰۰

با نگاهی به لایحه بودجه 1400، می‌توان نشانه‌هایی از تداوم کسری بودجه در سال آینده پیدا کرد. این نشانه‌ها به شرح زیر هستند: 

افزایش 313درصدی فروش نفت

دولت لایحه بودجه را با خوش‌بینی نسبت به افزایش درآمد حاصل از صادرات نفت تقدیم مجلس کرد. طبق لایحه بودجه سال آینده، درآمد حاصل از نفت و فرآورده‌های نفتی نسبت به سال گذشته بیش از 313‌درصد افزایش یافته است. این به معنای اتکای بیش از ۴۰‌‌درصدی بودجه به درآمدهای نفتی‌ است. در این لایحه میزان فروش نفت بالغ بر ۲میلیون‌ و ۳۰۰هزار بشکه در روز در‌نظر گرفته شده است. قرار است درآمد نفتی کشور از طریق صادرات و پیش‌فروش نفت در داخل کشور محقق شود؛ اما دلیل پیش‌بینی چنین اعدادی برای درآمد نفتی چیست؟

پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چنین خوش‌بینی را در دولت‌مردان ایران تقویت کرده است. به‌طوری که بازگشت آمریکا به برجام و برداشته شدن تحریم‌های نفتی، امکان فروش روزانه بیش از ۲میلیون بشکه نفت را برای ایران فراهم می‌کند. باید توجه داشت که رفع تحریم‌ها، موضوع خلق‌الساعه‌ای نیست که به‌سرعت محقق شود. به همین خاطر به نظر می‌رسد که پیش‌بینی این میزان از فروش نفت، کمی خوش‌بینانه است.

فروش 70هزارمیلیارد تومانی اوراق نفتی

 در لایحه بودجه سال 1400، مبلغ حاصل از فروش اوراق نفتی، ۷۰هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است. طرح فروش اوراق سلف نفتی در داخل کشور با مشکل‌های فراوانی روبه‌رو است. در این طرح دولت در ازای پیش‌فروش نفت به مردم از آن‌ها پول دریافت کرده و در سررسید، اصل سرمایه به همراه سود اوراق را به آن‌ها پرداخت می‌کند. بنابراین اجرای این طرح بار بزرگی از بدهی را بر دوش دولت بعدی قرار می‌دهد. بر این اساس می‌توان بخشی از درآمد حاصل از صادرات نفت و فروش اوراق را محقق نشده در نظر گرفت.

افزایش درآمد مالیاتی آن هم در شرایط نامطلوب اقتصادی

در لایحه بودجه سال آینده، درآمد مالیاتی دولت ۲۴۷هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده‌ است. مشاهده می‌کنیم که افزایش مالیات در سال آتی در شرایطی رخ داده که کسب‌وکار بسیاری از افراد در سال جاری آسیب زیادی دیده‌ است. کاهش تولید و فروش ناشی از شیوع کرونا در کنار عواملی چون افزایش نرخ ارز و افزایش نرخ نهاده‌های تولید، شرایط سختی برای مردم به وجود آورده‌اند. حال در شرایطی که منابع درآمد مردم کاهش یافته و آسیب جدی به کسب‌وکار مردم وارد شده‌ است، چگونه می‌توان مالیاتی بیش از سال گذشته از آن‌ها دریافت کرد؟

باتوجه به اوضاع بحرانی اقتصاد ایران در سال جاری و کاهش درآمد کسبه، این احتمال وجود دارد که بخش زیادی از این درآمد مالیاتی در سال آینده محقق نشود.

وضعیت بازارهای موازی در سال آینده

باتوجه به فرضیه‌های مطرح شده، به‌نظر می‌رسد که بخش زیادی از درآمدهای دولت از محل صادرات نفت و مالیات محقق نشود. وجود حجم زیادی از کسری بودجه و عدم مدیریت درست آن، چیزی جز افزایش تورم برای اقتصاد ایران به‌همراه نخواهد داشت. در شرایط تورمی سال آینده بازارهای موازی چه عملکردی خواهند داشت؟

مسیر پیش رو بازار ارز:

به‌نظر می‌رسد آثار روانی ناشی از توافق با آمریکا باعث به خواب رفتن بازار ارز در سال آینده شود. در صورت برداشته شدن تحریم‌ها انتظار می‌رود منابع ارزی کشور آزاد شده. و با افزایش عرضه ارز در کوتاه مدت، شاهد کاهش قیمت آن در کشور باشیم. بنابراین سرمایه‌گذاری در این بازار با ریسک سیاسی زیادی همراه است.

نگاهی به بازار مسکن در 1400

در لایحه بودجه سال آینده دو بخش مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه و مالیات بر خانه‌های گران‌قیمت به چشم می‌خورد. دولت در سال آینده مبلغی حدود سه‌هزارمیلیارد تومان از محل مالیات بر درآمد مسکن پیش‌بینی کرده ‌است. علاوه ‌بر این مهم‌ترین مسئله بازار مسکن به‌مانند چند سال گذشته، ضعف قدرت خریدار است. با نگاهی دقیق­‌تر، متوجه می‌شویم که طی سال­‌های گذشته میزان رشد مسکن در مقایسه با تورم، همیشه عایدی کم­تری نصیب سرمایه‌گذاران کرده است. همچنین طی یک سال و نیم گذشته، بازار مسکن در خوابی عمیق فرو رفته است تا علاقه‌­مندان ریسک‌گریز خود را برای ماندن در این بازار دچار تردید کند.

آیا سفته‌بازی خودرو در سال آینده ادامه خواهد یافت؟

درصورت برداشته شدن تحریم‌ها و تزریق منابع ارزی، این احتمال وجود دارد که به‌دنبال کاهش نرخ ارز، قیمت خودرو در بازار نیز کاهش یابد.

از سوی دیگر در لایحه بودجه سال آینده، مالیات بر خودروهای سواری به چشم می‌خورد. با توجه به چشم‌انداز کاهشی قیمت خودرو و اعمال مالیات بر آن، به‌نظر می‌رسد این بازار از جذابیت چندانی برای سرمایه‌گذاری برخوردار نباشد.

مسیر بازار طلا در سال 1400

طلا به عنوان یک دارایی امن، سپری در برابر شرایط تورمی است. با توجه به کم‌ریسک بودن سرمایه‌گذاری در این بازار، خرید طلا در بلندمدت می‌تواند بازدهی خوبی را برای سرمایه‌گذاران به‌همراه داشته باشد.

در بازار جهانی سرمایه‌گذاران امیدوارند که با تصویب بسته حمایت مالی کرونا و رونق بازار، قیمت هر انس طلا افزایش یابد. همچنین به‌دلیل شرایط تورمی که در سال آینده در کشور وجود دارد، این بازار می‌تواند به حفظ ارزش پول سرمایه‌گذاران کمک کند. اما باید دید که سیاست دولت در کوتاه‌مدت برای این بازار چه خواهد بود؟

  رنگ سبز بازار سرمایه در 1400

 

با بررسی لایحه بودجه 1400، با نکته‌های مهمی در خصوص بازار سرمایه مواجه می‌شویم. به نظر می‌رسد دولت درآمد زیادی از محل واگذاری دارایی‌های مالی در لایحه بودجه سال آتی پیش‌بینی کرده‌است. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این موضوع در لایحه 1400 می‌پردازیم:

• درآمد مالیاتی حاصل از نقل‌و‌انتقال سهام در مقایسه با سال جاری شش‌برابر افزایش داشته‌است.
• منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های مالی بیش از ۳۰درصد از درآمدهای سال آینده را به خود اختصاص داده است.
• درآمد حاصل از واگذاری سهام شرکت‌های دولتی حدود ۹۵هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده‌است.

در بودجه سال آینده پیش‌بینی‌ شده است که درآمد مالیاتی حاصل از نقل‌وانتقال سهام در مقایسه با سال جاری ۷۰۰درصد افزایش خواهد یافت. بنابراین برای تحقق این امر باید ارزش و حجم معاملات در سال آینده رشد چشم‌گیری داشته باشد.

 از سوی دیگر، دولت بیش‌ از 90هزارمیلیارد تومان از محل عرضه سهام شرکت‌های دولتی درآمد پیش‌بینی کرده‌ است. همانطور که می‌دانیم هنوز بخشی از باقی‌مانده سهام دولت در شرکت‌های دولتی به عموم عرضه نشده ‌است. دولت می‌تواند با بهبود زیرساخت بازار سرمایه و عدم‌تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه، از بازار سرمایه حمایت کند. در نتیجه با افزایش شفافیت و کارایی بازار سرمایه، اعتماد سرمایه‌گذاران افزایش پیدا می‌کند. و شاهد ورود جریان نقدینگی به این بازار خواهیم بود.

جمع‌بندی

وابستگی لایحه بودجه سال آینده به فروش نفت، دولت را با کسری بودجه بیش از 150هزارمیلیاردتومانی روبه‌رو کرده‌ است. به‌طوری که انتظار می‌رود بخش زیادی از درآمد حاصل از صادرات نفت و فروش اوراق نفتی محقق نشود. همچنین به‌دلایل گفته شده در این مقاله، به نظر می‌رسد بخش زیادی از درآمد مالیاتی دولت در سال آتی محقق نشود و کشور با کسری بودجه زیادی روبه‌رو شود. بر این اساس بازارهای موازی  در سال آینده نیز مورد توجه مردم قرار خواهند گرفت.

در این مقاله سعی شد تا نگاهی اجمالی به لایحه بودجه سال آینده داشته باشیم و شرایط بازارهای موازی را در سال آینده بررسی کنیم. امید است سرمایه‌گذاران با خواندن این مقاله، تصویری روشن‌تر از مسیر سرمایه‌گذاری در سال آینده پیدا کنند.

برای درک بهتر ساختار بودجه دولت، می‌توانید به مقاله بررسی ساختار بودجه در ایران مراجعه کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر از تاثیرات متغیرهای کلان اقتصادی بر روی بازار سرمایه می‌توانید به دوره  آموزش تابلوخوانی و روانشناسی بازار مراجعه کنید.